80+ vragen over kerst en de kerstdagen om kinderen creatief en kritisch te leren denken

Met de juiste vragen krijg je kinderen creatief of kritisch aan het denken. Een mogelijk interessante methode om tot goede denkvragen te komen, is die van de denksleutels. In deze bijdrage geven we een vragenlijst met voorbeeldvragen om te stellen, namelijk een lijst met meer dan 80 denkvragen over de kerst en de kerstdagen. 
Eerste versie: 9 december 2019

Klik hier om meteen naar de vragenlijst te gaan

Het stellen van denkvragen

Over wat een denkvraag is, zul je in de literatuur weinig vinden. In het algemeen wordt met een denkvraag een vraag bedoeld waarmee je de ander aan het denken kunt zetten. Dergelijke vragen worden ook wel denk-stimulerende vragen genoemd.

Dit kan zowel het creatief denken als het kritisch denken betreffen.

Met de juiste vraag - zo is de gedachte - zet je anderen aan het denken. Waarschijnlijk vind je weinig literatuur hierover omdat het zo voor de hand ligt: natuurlijk kun je met een goede vraag iemand aan het denken zetten. Dit worden ook wel de hogere orde denkvaardigheden genoemd.

Om dit te doen, is het belangrijk om zelf na te denken over de startvraag van een gesprek.  

Startvragen zijn prikkelende vragen waarmee je iemand uitnodigt om over een hoofdvraag (= hoofdthema) na te denken.

Een startvraag voor een gewoon gesprek of een leergesprek kun je onderscheiden van hoofdvragen (voor gespreksvoering) en van doorvragen. Een uitgebreide toelichting over het verschil tussen deze soorten vragen vind je hier. Voor een andere praktische uitwerking en toelichting raad ik je dit artikel met denkvragen over Sint en Piet aan.

In dit artikel is het hoofdonderwerp Kerstmis / de kerst / kerstfeest en dan met name gericht op kinderen. Je zou dit kunnen herschrijven naar de wat saaie en weinig uitnodigende hoofdvraag: Wat houdt Kerst precies in voor je? 

Van een dergelijke vraag lopen maar weinig kinderen warm. Je kunt beter een goede startvraag bedenken.

De denksleutels als goede startvragen?

Een vraagtechniek om te komen tot goede startvragen zijn de denksleutels. Althans dat is wat Tony Ryan - de bedenker van deze methode - stelt.

Zoals je eerder hebt kunnen lezen onderzoeken wij of dit het geval is. Om dit te kunnen doen hebben we diverse vragenlijsten opgesteld om te horen wat jullie reacties en ervaringen zijn.

Ter aanvulling op deze vragenlijsten vind je hieronder een nieuwe vragenlijst: een lijst met startvragen gebaseerd op de denksleutels over het onderwerp Kerst.

Graag horen we of zien we op social media wat je van deze lijst vindt. Zelf vinden we een aantal categoriën erg sterk, een aantal andere categorieën (zoals the Bar) minder.

Wel eerst nog een tip: neem niet eerdere vraag zomaar klakkeloos over. Stem altijd een vraag af op de persoon aan wie je de vraag stelt. Begin met je vraag met een kleine inleiding ("Ik zat in de bus hiernaartoe en bedacht ineens ..." of "Ik zag gister op Youtube een vraag langskomen waar ik zelf eigenlijk ook geen goed antwoord op heb ...").

Onderstaande vragen zijn natuurlijk enkel ter inspiratie. Nog leuker kan het zijn om zelf goede vragen te bedenken op basis van de denksleutels. En misschien nog beter: laat anderen goede vragen stellen.

 

---

Ook relevant: stel niet alleen deze startvragen, maar ga vervolgens ook doorvragen

• 9 manieren om op een goede manier door te vragen.

---

De vragenlijst over Kerstmis / kerst / kerstfeest

Het tegenovergestelde (The Reverse)

• Wat zou de Kerstman nooit moeten doen?
• Wat moet je nooit op tafel zetten tijdens een kerstdiner?
• Welke twee dingen doe je nooit tijdens de kerstvakantie?
• Welk liedje zal niet snel gezongen worden tijdens kerst?
• Welke vijf zaken moet je nooit vragen aan de Kerstman?

De wat-als (The What If)

• Wat zou er gebeuren als we geen kerst meer zouden vieren?
• Stel we vieren in juni kerst; zou dit nog even leuk zijn?
• Wat zou je doen als aan jou gevraagd zou worden om twee weken lang in een kerststal te zitten voor school?
• Stel je zou in een arrenslee kunnen rondvliegen; waar zou je naartoe gaan?
• Wat als we de geboorte van Jezus niet meer zouden vieren met kerst, zou je dan nog steeds van kerst kunnen spreken?
• Stel je moet een dag lang met een slinger rondlopen, zou je dit dan doen?
• Stel jij mag beslissen aan wie de Kerstman geen cadeautje geeft. Wie uit je klas zou je dan kiezen? (een interessante vraag om een vraaggesprek over pestgedrag te beginnen?)

Het nadeel (The Disadvantages)

• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van rijden op een kameel?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van kerstbomen?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van kerstlichtjes buiten ophangen?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van het zijn van een herder?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van dat de Kerstman een rood pak aanheeft?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van kerst vieren?

De combinatie (The Combination)

• Neem de (belangrijkste) eigenschappen van de Kerstman en de Rudolf het rendier. Wat krijg je als je deze twee vervolgens met elkaar combineert?
• Wat is nu typisch iets voor Sinterklaas en wat voor het Kerstfeest en hoe zou de dag eruit zien als je dit tegelijkertijd zou vieren?
• Wat zijn de belangrijkste kenmerken van een kerstboom en wat van een kerststol en wat krijg je als dit samenvoegt?
• Welke liedje krijg je als je de twee bekendste kerstliedjes samenvoegt? (bijvoorbeeld de melodie van het ene liedje met de tekst van het andere liedje?)

De GTV: Groter / Toevoegen / Vervangen (The BAR)

• Neem de traditie van kerstbomen versieren: Je mag één onderdeel uitvergroten. Wat zou je kiezen?
• Voeg nu iets toe uit het bijbelverhaal (Bethlehem / geboorte Jezus / de drie koningen) . Wat is het?
• Vervang tot slot nog een onderdeel van wat je bedacht hebt met iets wat je vaak rond kerst altijd op tv ziet. Wat ga je vervangen?
• Wat hebt je uiteindelijk bedacht en hoe zou je het noemen?

Het alfabet (The Alphabet)

• Welke nieuwe namen zou je kunnen geven aan de rendieren waarmee de Kerstman de arrenslee laat voortrekken? De A is van ...? De B is van ... ? Et cetera 
• Naar wie zou je wel een kerstkaartje willen sturen? De A van ..., de B van ..., et cetera.
• Welke dingen zie je in een kerststal? De A is van ...? Enzovoort
• Wat zouden goede alternatieve namen zijn voor kerst?

De variatie (The Variations)

• Op hoeveel (en welke) manieren zou de Kerstman de pakjes in de sokken van kinderen kunnen krijgen die hangen in de woonkamer?
• Op hoeveel (en welke) manieren kun je een kerstkrans ophangen?
• Op hoeveel (en welke) manieren zou je kunnen regelen dat school ook na de kerstvakantie dicht blijft?

Het plaatje (The Picture)

• Is het een hond, een schaap, een ...: kun je een verhaal bedenken waar onderstaand plaatje in voorkomt?

 

De voorspelling (The Prediction)

• Vier jij over 30 jaar nog kerst?
• Denk je dat robots ooit de taak van de Kerstman zullen kunnen overnemen?
• Zullen we ooit stoppen met het versieren van onze huizen?
• Komt er ooit een dag dat je het hele jaar door kerststollen kunt eten?
• Blijft het kerstverhaal altijd hetzelfde?

Het ander gebruik (The Different Uses)

• Wat zou je allemaal nog meer met arrenslee waarmee je kunt vliegen kunnen doen?
• Kun je drie andere dingen bedenken waarvoor kerstbomen met lampjes handig zijn?
• Waarvoor kun je een kerststal nog meer gebruiken?
• Wat zou je nog meer kunnen doen met een kerstdiner?
• Wat zou je graag nog meer willen zien tijdens kerst (bijvoorbeeld als je het vergelijkt met Sinterklaas)?

Het zotte (The Ridiculous)

• Wat zijn goede redenen om voor elkaar te krijgen dat we eerst vuurwerk afsteken en dan pas kerst vieren?
• Waarom is het een goed idee dat we slingers in kerstbomen vanaf nu verbieden?
• In plaats van een kerstvakantie gaan we voor een sinterklaasvakantie van een week: waarom zouden we dit moeten willen?
• Tijdens kerst moet je gewoon naar school. Waarom is dit een prima plan?

De overeenkomst (The Commonality)

• Waarin zijn de Kerstman en de Paashaas aan elkaar gelijk?
• Wat zijn de overeenkomsten tussen kerstavond en oudejaarsavond?
• Wat zijn de overeenkomsten tussen een piek in een kerstboom en het kerstverhaal?
• Wat zijn de overeenkomsten tussen een cadeautje krijgen en een kerstbal ophangen?

De vraag (The Question)

• Welke vraag heeft als antwoord "alleen met een kerstkrans"?
• Kun je drie vragen stellen waarbij het antwoord is: "alleen als het gesneeuwd heeft tijdens kerst"?
• Op welke vraag is "nee, dat doet de Kerstman nooit als hij naar bed gaat!" het antwoord?
• Hoe luidt volgens jou de vraag als antwoord is "Omdat er maar drie koningen waren in het bijbelverhaal"?
• Op welke vragen is "Rudolf het rendier!" een prima antwoord?
• Het antwoord "Dat doe ik altijd met een kerstbal" is een goed antwoord op welke zes vragen?

De brainstorm (The Brainstorming)

• Hoe krijg je voor elkaar dat de kerstvakantie nog langer duurt?
• Hoe kun je voor elkaar krijgen dat de Kerstman echt kan vliegen in een arrenslee?
• Hoe kun je achterhalen of het kerstverhaal klopt?
• Hoe kun je een nieuw kerstliedje bedenken dat een grote hit worden?
• Hoe zou je de allergrootste kerstboom ter wereld kunnen maken?
• Wat kun je bedenken om de Kerstman net zo populair te maken als Sinterklaas?

De uitvinding (The Inventions)

• Kun je iets bedenken dat kerstbomen automatisch versiert?
• Kun je een machine uitvinden die ervoor zorgt dat het altijd witte kerst is?
• Kun je een ding bedenken dat ervoor zorgt dat een kerstboom nooit kaal wordt?

De stenen muur (The Brick Wall)

• Begin januari verdwijnen alle gezellige lampjes. Hoe kun jij dit veranderen? 
• Tijdens stille nacht is het bij ons niet stil. Hoe kun je ervoor zorgen dat het de hele nacht stil is?
• In kerststallen mogen geen schapen meer lopen, maar alleen dino's. Hoe fix je dat?
• Kerst moet op steeds andere moment in het jaar gevierd worden. Hoe dan?

De constructie (The Construction)

• Hoe kun je een kerstboom maken van alleen maar Lego?
• Hoe kun je een rivier oversteken als je alleen een voorraad brandende waxinelichtjes hebt?
• Hoe kun je bij de top van een grote dennenboom komen met alleen kerstballen?

De gedwongen relatie (The Forced Relationships)

• Je moet de naalden van de kerstboom die op de grond liggen opruimen, maar je hebt alleen een pakje snoep, een haardroger en wat postzegels. Hoe los je dit op?
• Hoe kun je de kerstman die met zijn arrenslee vast zit aan een kerkklok helpen terwijl je alleen maar kerstliedjes mag zingen?

Het alternatief (The Alternative)

• Hoe kun je een kerstboom versieren zonder je handen te gebruiken?
• De Kerstman wil graag dat jij een kerstliedje zingt, maar je mag niet zingen van de dokter. Hoe los je dat op?
• Je wilt het bijbelverhaal lezen, maar de tekst is helemaal in het chinees. Hoe los je dat op?

De interpretatie (The Interpretation)

• Er staat een blauwe kerstboom op het dak van je buren! Daarnaast zit de buurman in haar ondergoed. Wat is er aan de hand denk je?
• Op 25 december liggen er ineens allemaal pepernoten in de tuin (terwijl Sinterklaas toch echt weg is). Waarom liggen ze daar?
• Je meester of juf heeft een kerstboom in je klas gezet die niet versierd is met kerstballen maar met bananen en bakstenen. Waarom zou je meester of juf dit hebben gedaan?
• Een politieauto komt langs, met alle sirenes aan. Op de achterbank zitten vijf rendieren. Wat is er aan de hand denk je?

 
Zitten er leuke vragen tussen? Hopelijk wel. Of hopelijk inspireert deze vragenlijst jou om zelf leuke vragen te bedenken en te stellen (al dan niet op basis van de denksleutels). Als je zelf aanvullende startvragen hebt, dan horen / lezen we die natuurlijk graag! Bijvoorbeeld via Facebook of Twitter. Zelf vonden wij het namelijk lastiger om tot goede vragen te komen dan bij het thema Sinterklaas.

Alvast goede feestdagen toegewenst!