De bekendste vragenlijst uit de geschiedenis is misschien wel de lijst met vragen van Proust. Het is een lijst met vragen die bedoeld zijn om jezelf goed te leren kennen. Om tot zelfinzicht te komen. In deze bijdrage vind je een overzicht van de vragen van 'zijn' beroemde vragenlijst.
.

Blog over de kunst van het stellen van vragen


Herkomst van de Proust vragenlijst

De Proust-vragenlijst is een lijst met vragen naar je persoonlijkheid. De vragenlijst is vernoemd naar de bekende schrijver Marcel Proust, die leefde van 1871 tot 1922. De lijst wordt - door de Franse herkomst van Proust - ook wel Questionnaire de Proust genoemd.

Soms wordt gedacht dat hij de vragen zelf heeft bedacht, maar dat is niet het geval.

Proust beantwoordde namelijk de vragen in een reeds bestaand bekentenissenalbum van zijn vriendin Antoinette. Tegenwoordig zouden we dit waarschijnlijk een vriendenboekje noemen. Het waren boekjes om je "gedachten, gevoelens, etc." te beschrijven. Dit soort boekjes - met vaak dezelfde vragen - werden al jaren gebruikt voordat Proust de vragen ging beantwoorden.

De lijst met vragen kreeg bekendheid door de originele antwoorden die Proust reeds op jonge leeftijd gaf op de vragen. Althans, dit wordt vaak als reden gegeven. Of dit echt zo is, is lastig vast te stellen. Wat ook kan hebben meegespeeld is dat Antoinette de dochter was van de toekomstige president van Frankrijk. En Proust genoot later natuurlijk ook als schrijver bekendheid.

De vragenlijst is zelf later vaak gebruikt voor het interviewen van bekende mensen. Vaak betreft dit een aangepaste vragenlijst:

Een voorbeeld in Nederland zijn de vragen die Henk Steenhuis en Bert Bukman hebben gebruikt voor de rubriek 'Zelfprotret' in HP/De Tijd. Aan deze rubriek lag de vragenlijst van Proust ten grondslag, maar sommige vragen zijn wel aangepast en de lijst zelf is aangevuld met eigen vragen. Deze vragen zijn gebundeld en in 2019 uitgegeven in het boekje Volgens Proust, leer jezelf kennen in 61 vragen.

Het klinkt natuurlijk goed: een interview aan de hand van de beroemde vragenlijst van Marcel Proust. De kritische vraag is dan wel: in hoeverre hebben de vragen nog met de oorspronkelijke vragen "van" Proust te maken?

Nog een voorbeeld van een aangepaste lijst is bijvoorbeeld te vinden bij NRC die de vragen 'vrij' gebruiken in de rubriek Openhartig. Sommige vragen die hier gesteld worden zijn op zich interessant, maar hebben met de oorspronkelijke lijst weinig van doen.



Ook relevant:



De verschillende vragenlijsten van Proust

De vragen op de vragenlijst moeten dus inzicht geven in wat je voelt, hoe je denkt, wat je liefhebt, wat je belangrijk vindt, etc. De antwoorden op deze vragen vragen om zelfonderzoek. Dit maakt dat de vragen - volgens de literatuur - soms lastig te beantwoorden zijn. Maar tegelijkertijd wel inzicht geven hoe iemand echt is.

Er zijn meerdere versies van de vragenlijst.

  • De eerste lijst met vragen en antwoorden van Proust dateert uit 1885/1886. Deze vragen kwamen uit een Engelstalig vragenboekje waarbij Proust de vragen in het Frans heeft beantwoord. Proust was toen 14 jaar.
  • De tweede set met antwoorden dateert van 1891/1892. Hier betrof het een Frans vriendjeboekje met vragen. Deze tweede vragenlijst kent deels dezelfde vragen, maar ook deels andere vragen. Proust was 20 jaar toen hij de vragen beantwoordde. 
  • In 2018 werd nog een derde vragenlijst gevonden door een Parijse boekhandelaar. Proust beantwoordde deze vragen in juni 1887. Hij was toen dus 15 jaar. Welke vragen in deze derde vragenlijst staan kon ik niet achterhalen.

De vragen van Proust

Hieronder vind je de vragen uit de eerste vragenlijst met vragen en antwoorden. Het is de lijst die - zover ik kan overzien - het meest gebruikt wordt. Ik heb de vragen hierbij vertaald en soms aangepast aan begrippen die nu meer gangbaar zijn:

  1. Wat is je favoriete karaktereigenschap?
  2. Wat zijn je favoriete kwaliteiten in een man?
  3. Wat zijn je favoriete kwaliteiten in een vrouw?
  4. Wat is je belangrijkste eigenschap?
  5. Wat waardeer je het meest aan je vrienden?
  6. Wat is de grootste fout die je gemaakt hebt?
  7. Wat is je favoriete bezigheid?
  8. Wat is jouw idee van geluk?
  9. Wat is jouw idee van ellende?
  10. Als je niet jezelf mag kiezen, wie zou je dan willen zijn?
  11. Waar zou je wel willen wonen?
  12. Wat is je favoriete kleur en bloem?
  13. Wie zijn je favoriete (proza) auteurs?
  14. Wie zijn je favoriete dichters?
  15. Wie zijn je favoriete helden in fictie?
  16. Wie zijn je favoriete heldinnen in fictie?
  17. Wie zijn je favoriete schilders en componisten?
  18. Wie is je favoriete schilder?
  19. Wie zijn je favoriete helden in het echte leven?
  20. Wie zijn je favoriete heldinnen in het echte leven?
  21. Aan welke mensen uit de geschiedenis heb je het meest een hekel?
  22. Wie zijn je heldinnen uit onze wereldgeschiedenis?
  23. Wat is je favoriete eten en drinken?
  24. Wat zijn je favoriete namen?
  25. Wat haat je het meest?
  26. Welke karakters uit de wereldgeschiedenis haat je het meest?
  27. Welk militair evenement bewonder je het meest?
  28. Welke hervorming bewonder je het meest?
  29. Welk natuurlijk talent had je graag willen hebben?
  30. Hoe wil je sterven?
  31. Wat is je huidige gemoedstoestand?
  32. Voor welke fout heb je de meeste tolerantie?
  33. Wat is je favoriete motto?

Volgens mij is de vragenlijst nu nog steeds goed te gebruiken. De meeste vragen kunnen een prima opstapje zijn om te komen tot een goed gesprek tijdens de maaltijd, als question thread of om in te zetten tijdens een speeddate of blind date. Mijn ervaringen zijn in ieder geval positief.

Al leidt de vraag naar iemands favoriete militaire evenement wel vaak tot enige verwarring šŸ˜.

Mijn favoriete vragen? De laatste vier.

Lees ook: betere vragen stellen