VRAAG·ZIN
  
Over de kunst van het stellen van vragen en doorvragen
t
Politiek

Welke vraag stelde minister Blok precies en wat kun je daarvan vinden?

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok werd afgelopen week van alle kanten aangevallen om zijn ideeën over multi-etnische en multiculturele samenlevingen. Centraal in zijn betoog stond een vraag die hij stelde aan zijn toehoorders tijdens een besloten bijeenkomst. Een korte analyse van deze vraag in de vorm van vragen die wij weer hebben.
Laatst bijgewerkt op 19-07-2018


De vraag van Blok:

‘Over xenofobie ben ik, vrees ik, zeer pragmatisch. Ik heb de vraag uitgezet op mijn ministerie, maar die doe ik hier ook: noem mij één voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont – dus dan vallen Australië en de Verenigde Staten af, want daar is de oorspronkelijke bevolking uitgeroeid – een multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog loopt en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet.’

Bron: Zembla

Vragen

- Waarom de IK-vorm?

Om te beginnen, valt op dat alles in de vraag vanuit het IK wordt benaderd. IK ben pragmatisch over xenofobie, IK heb de vraag uitgezet op MIJN ministerie en IK ken niet een multi-etnische of multiculturele samenleving waar ... 

Deze vorm kan de indruk wekken dat het hier om een subjectieve mening gaat. Dat het een kwestie van smaak is, namelijk de smaak van Blok. Dat is natuurlijk niet het geval. Blok oordeelt in intersubjectieve zin. Dat wat beweerd wordt, kun je veralgemeniseren. Over xenofobie zou je pragmatisch moeten zijn. Of: Er zijn geen multi-etnische of multiculturele samenlevingen die ...

Als de IK-vorm bewust gekozen is, is dit retorisch een interessante stap. Dit geldt ook voor de bewering dat de vraag is uitgezet op het ministerie. Dit geeft de vraag direct een bepaald frame: let op, deze vraag is lastig te beantwoorden.

- Stel het klopt dat er geen enkele multi-etnische of multiculturele samenleving is waar de oorspronkelijke bevolking nog loopt en waar een vreedzaam samenlevingsverband is, hoezo zou dit een goede reden zijn om pragmatisch te zijn over xenofobie?

Blok deed dus meerdere beweringen. In de media ging het vooral om de bewering: Er is geen multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog loopt en waar een vreedzaam samenlevingsverband is.

Maar stel dit soort samenlevingen zijn er niet, dan nog steeds is de vraag in hoeverre dit nu een goede reden is om pragmatisch met xenofobie te zijn. Klopt het wel wat wordt verondersteld maar verzwegen is, namelijk de verbindende uitspraak dat "als er geen enkele multi-etnische of multiculturele samenleving is waar de oorspronkelijke bevolking nog loopt en waar een vreedzaam samenlevingsverband is, dit een goede reden is om pragmatisch met xenofobie om te gaan."?

Hier lijken correlatie en causaliteit ook door elkaar te lopen.

Interessant is trouwens dat de vraag van Blok juist ook voor hem nadelig had kunnen uitpakken. Door te stellen dat hij geen enkel voorbeeld kent én vervolgens te vragen naar een voorbeeld, dan was een enkel voorbeeld al genoeg geweest. De toehoorder zou namelijk al snel de neiging hebben om te veralgemeniseren. Dit zag je ook in de media gebeuren. Ik weet voorbeeld A (bijvoorbeeld Nederland of Suriname) dus klopt het niet wat Blok zegt.

De vraag is of Blok zich hiervan bewust was. Stel dat een klein aantal landen te vinden is waarvan je zou kunnen zeggen dat het multi-etnische of multiculturele samenlevingen zijn waar mensen vreedzaam met elkaar samenleven, dan kan er nog steeds een goede reden zijn voor Blok - namelijk om de vele landen die het niet zijn - om pragmatisch over xenofobie te zijn.

- Waarom sluit Blok samenlevingen waar de oorspronkelijk bevolking niet meer loopt uit (concreet: de Verenigde Staten en Australië)?

Het uitsluiten van de Verenigde Staten en Australië valt op. Wat interessant is, is dat online deze twee voorbeelden zowel door voorstanders als door tegenstanders gebruikt werden:
  • De VS en Australië zijn prima voorbeelden van multi-etnische en multiculturele samenlevingen waar een vreedzaam samenlevingsverband is.
  • Dat in de VS en Australië geen oorspronkelijke bewoners meer zijn, is een voorbeeld van hoe het mis kan gaan.

- Wat bedoelt Blok met de oorspronkelijke bevolking?

Het is duidelijk dat Blok meerdere begrippen gebruikt waarop je kunt doorvragen. De hiervoor genoemde 'oorspronkelijke bevolking' is een goed voorbeeld. Want wat maakt een groep mensen nu de oorspronkelijke bevolking van een land? Is dit wel af te bakenen? Wie zijn bijvoorbeeld de oorspronkelijke bewoners van Nederland (die klaarblijkelijk mono-etnisch en mono-cultureel waren)?

Of zoals Roos Schippers stelt:



- In hoeverre kun je aan iemand één etnische of culturele identiteit toeschrijven?

De vraag van Blok veronderstelt dat ieder individu een duidelijke identiteit heeft die verschilt van andere individuen. De vraag is natuurlijk in hoeverre hier in moderne samenlevingen nog sprake van is. Hierover is al veel geschreven.

- Wanneer kun je spreken van een vreedzaam samenlevingsverband?

Een derde belangrijk begrip dat Blok gebruikt, is "vreedzaam samenlevingsverband". Wanneer is hier echter nu sprake van volgens Blok? Het begrip roept in ieder geval de volgende vragen op:
  • Betekent vreedzaam hier de afwezigheid van geweld?
  • Betekent dit hier de afwezigheid van elk geweld? Met andere woorden: dat er nooit incidenteel een gewelddadig voorval mag zijn dat te herleiden is tot een verschil in multi-etnische of multiculturele opvattingen? Zie ook de volgende vraag.
  • Wat moeten we precies verstaan onder samenleven? Als mensen naast elkaar wonen - zonder contact maar ook zonder conflicten - is dan nog steeds sprake van samenleven volgens Blok? In hoeverre was Nederland voor de verzuiling bijvoorbeeld een vreedzame samenleving?
  • Wat is precies de afbakening van verband in deze? Is de wijze waarop mensen in grensstreken met of naast elkaar samenleven nu een verband? Gaat dit om gemeenten, provincies, organisaties, ... ?

- Tot slot: gaat het zijn van een multi-etnische en multiculturele samenleving niet per definitie gepaard met incidenteel geweld (en is het niet de opdracht van de overheid en van volwassenen deze voorvallen tot een aanvaardbaar minimum te beperken)?

Je zou kunnen verdedigen dat een open samenleving waar mensen uit andere landen opgevangen worden en waar daarnaast kinderen moeten leren hoe ze geweldloos moeten omgaan met verschillende opvattingen ook incidenteel te maken heeft met niet-vreedzame voorvallen.

De vraag van Blok suggereert echter dat er samenlevingen zijn die af zijn, namelijk dat er ergens een multi-etnische en multiculturele samenleving is waar alle burgers uit-ontwikkeld zijn (weten hoe ze vreedzaam met anderen moeten omgaan) en niemand dus meer over de schreef gaat. Dit vraagt om een gesloten samenleving dat volledig in strijd is met het zijn van een multi-etnische en multiculturele samenleving.

Een multi-etnische en multiculturele samenleving zal altijd te maken krijgen met niet-vreedzame incidenten en met blijvende ontwikkeling. Als je deze lezing geeft aan de verschillende begrippen, is de vraag van Blok een duidelijke oneerlijke, suggestieve vraag.

 
Dit leidt tot een interessante morele vraag: wanneer verdient een multi-etnische of multiculturele samenleving met incidenten de voorkeur boven mono-etnische en monoculturele samenlevingen die zich weer tot elkaar moeten verhouden (met bijkomend geweld). Als dit al mogelijk zou zijn dus.

PS.
Natuurlijk zijn er ook nog diverse procesvragen en metavragen te stellen. Waarom stelde Blok deze vraag nu juist hier? Wat is de echte reden dat Blok deze vraag stelt? In hoeverre is dit het kabinetsstandpunt? Met wie is dit afgestemd? Et cetera. Deze laten we echter maar even voor wat het is.
Meer over: ,