Dit is deel 3 in onze serie over sollicitatievragen. In deel 1 hebben we aan je uitgelegd dat je lijstjes met sollicitatievragen beter met een korreltje zout moet nemen. Je hebt gelezen dat het slimmer is om te denken in soorten of categorieƫn sollicitatievragen. In de tweede bijdrage hebben een bekende vraagindeling besproken, namelijk die van James Reed. In deze derde bijdrage zullen we je een eigen (en wij hopen een betere) indeling in soorten sollicitatievragen aanreiken. Een vraagtypologie die gebaseerd is op de soorten kennis.

De 10 soorten sollicitatievragen
 
Zoals je dus - in deel 1 - hebt kunnen lezen moet je om diverse redenen lijstjes met sollicitatievragen niet direct volgen. Als je toch beter voorbereid wilt zijn op een sollicitatiegesprek, doe je er verstandiger aan om te denken in categorieƫn vragen. Dit voorkomt dat je als sollicitant honderden misschien wel duizenden willekeurige vragen zonder enige structuur gaat voorbereiden. In deel 2 heb je als eerste stap over een bekende indeling kunnen lezen: die van James Reed. Wij hebben echter laten zien wat onze bedenkingen hebben bij deze indeling.

Omdat het indelen van sollicitatievragen in vraagsoorten nog wel waardevol is, volgt in deze bijdrage een eigen indeling.

Als je een sollicitatiegesprek aan het voorbereiden bent, doe je ons inziens er namelijk goed aan om in kennissoorten te denken. Met kennissoorten bedoelen we de verschillende vormen van kennis die je in de beroepspraktijk kunt tegenkomen. In een eerdere bijdrage hebben we dit uitgelegd en je voorbeelden aangedragen. De volgende kennissoorten zie je terug in de beroepspraktijk [1]:

  1. Begrippen (conceptuele beschrijvingen)
  2. Feiten (feitelijke beschrijving)
  3. Verklaringen
  4. Vergelijkingen
  5. Voorspellingen
  6. Oordelen / meningen
  7. Adviezen

Zover ik nu kan overzien - maar aanvullingen zijn welkom - passen alle inhoudelijke vragen die gesteld worden tijdens een sollicitatiegesprek wel onder een van deze categorieƫn.

Een eerste voorbeeld: de vraag "Wat zal jouw bijdrage zijn aan onze organisatie om deze succesvol te laten zijn?" is een voorbeeld van een vraag die gericht is op een voorspelling. De vraag: "Onze klanten zijn vooral ouderen; hoe kunnen we volgens jou meer jongeren aanspreken?" is een voorbeeldvraag naar adviserende kennis.

Is hiermee een heel sollicitatiegesprek gedekt? Nee. Ook worden tijdens sollicitatiegesprekken - naar wat ik noem - procesmatige vragen gesteld. Dit zijn vragen die meer gaan over het sollicitatiegesprek zelf, de sollicitatieprocedure dan wel een verdieping geven aan het gesprek.

"Wil je wat drinken?" is een goed voorbeeld van een meer procesgerichte vraag. Natuurlijk kan het antwoord op deze vraag iets zeggen over de sollicitant maar in het algemeen is het geen vraag waarmee de opdrachtgever of werkgever selecteert. Nog een voorbeeld: de vraag "Mogen wij elkaar tutoyeren?" is in eerste instantie gericht op de vorm van het sollicitatiegesprek. De vraag wordt niet primair gesteld om te selecteren. Wel geldt ook hier een kleine maar: als jij deze vraag met nee beantwoordt, dan zegt dit natuurlijk direct iets over hoe jouw karakter past binnen dat van de organisatie.

Tot op heden heb ik drie soorten niet tot minder-inhoudelijke vragen kunnen ontdekken:
  1. De inleidende vragen
  2. De verdiepende vragen
  3. De afsluitende vragen

Het resultaat: 7 + 3 algemene sollicitatievragen
Het resultaat van bovenstaande aanpak is een overzicht met tien soorten vragen die gesteld kunnen worden tijdens een sollicitatiegesprek. In de volgende delen in deze HRM-serie zullen we de vragen uitwerken en voorbeeldvragen geven. Maar ook zonder deze voorbeelden kunnen bovenstaande categorieƫn je helpen.

Wees als sollicitant voorbereid en stel daartoe vooraf de volgende 7 + 3 vragen aan jezelf:

  1. Wat zijn belangrijke begrippen (en methoden & technieken) in mijn vakgebied die ik moet kunnen beschrijven?
  2. Wat zijn belangrijke feiten (inclusief gebeurtenissen) en eigenschappen waarnaar ik gevraagd kan worden? 
  3. Voor welke voorvallen, kwesties, e.d. moet ik een verklaring kunnen hebben?
  4. Welke vergelijkingen zal de werkgever maken en mij op bevragen?
  5. Waarover zal de werkgever willen weten hoe ik de toekomst zie en een voorspelling geef?
  6. Waarover zal ik een beargumenteerd oordeel moeten geven?
  7. Waarover zal ik onderbouwd advies moeten geven?

En:

  1. Welke vragen (kunnen) worden gesteld aan het begin van het gesprek?
  2. Op welke manier en op welke punten zal waarschijnlijk worden doorgevraagd?
  3. Waarnaar zal gevraagd (kunnen) worden bij afsluiting van het gesprek?

We blijven ondertussen wel benieuwd naar jouw ideeƫn. In hoeverre werkt bovenstaande indeling? Mis je een categorie vragen? We horen het graag (dit mag hieronder maar zoals gewoonlijk ook via X / Twitter).
__________

[1]
In tegenstelling tot in de genoemde bijdrage laten we hier zeven kennissoorten terugkomen, namelijk ook de kennissoorten die genoemd zijn in de voetnoot. Bij sollicitatiegesprekken zie je deze bijkomende twee soorten kennis (vergelijkende en conceptuele kennis) namelijk ook vaak aan bod komen.