In deze bijdrage leg ik uit wat ja-neevragen zijn (ten onrechte soms geschreven als ja/nee-vragen, ja nee vragen of ja-nee-vragen) en waarom je er goed aan doet soms dit soort vragen te stellen. Vervolgens zal ik twee tips geven als het om het stellen van ja-neevragen gaat. Natuurlijk eindig ik met een vragenlijst met 100 leuke voorbeelden van ja-neevragen (als je alleen deze vragenlijst wilt zien, klik dan hier).

Eerste versie: 26-10-2017
Laatste update: 18-03-2024



De kunst van het stellen van ja nee vragen


Wat is een ja-neevraag?

Een ja-neevraag is een keuzevraag waarbij je als vragensteller maar twee antwoordopties geeft: Ć³f het is JA, Ć³f het is NEE. Ja-neevragen zijn hiermee misschien wel de bekendste gesloten vragen die er zijn (hier kun je meer lezen over het verschil tussen open vragen stellen en gesloten vragen stellen). Ze beginnen altijd met een werkwoord (de persoonsvorm).


Wanneer doe je er goed aan ja-neevragen te stellen?

Nu hebben we in onze serie over "open vragen versus gesloten vragen" eerder uitgelegd dat er in bepaalde omstandigheden niets mis is met het stellen van een gesloten vraag. Natuurlijk hebben open vragen vaak wel de voorkeur - bijvoorbeeld als de ander niet uit zichzelf een gesloten vraag uitgebreid wil beantwoorden - maar er kunnen ook goede redenen zijn om gesloten vragen te stellen.
Reden 1.
Een reden om een gesloten vraag te stellen, is om van iemand duidelijkheid te krijgen over een bepaald onderwerp. Door een gesloten vragen te stellen, dwing je je gesprekspartner te kiezen tussen Ć©Ć©n of meerdere opties.

Natuurlijk heb je geen 100% zekerheid dat iemand een ja-neevraag met of een JA of een NEE gaat beantwoorden. Als de ander twijfelt, kan hij eerst gaan terugvragen ("Wat bedoel je precies met ...?"). Of de ander maakt de vraag open door bijvoorbeeld te antwoorden met "Tja... dat ligt eraan..."; om vervolgens alle kanten van de kwestie te bespreken. Toch zijn de meeste mensen wel geneigd om een ja-neevraag met of JA of NEE te beantwoorden.
 

Reden 2.

Ook zijn ja-neevragen uitermate geschikt om een praatje te beginnen (net als de andere gesloten vragen). Je begint bij voorkeur met een compliment, stelt daarna een ja-neevraag - een vraag waar je zelfs het antwoord misschien al op weet - en begint vervolgens het gesprek (en dan bij voorkeur door een hulpvraag te stellen).

Let maar eens op: ook straatverkopers weten dit en zie je dit doen. Een ja-neevraag is vaak snel beantwoord; je hebt dan contact en je kunt meteen doorvragen.

Reden 3.
Tot slot is ook niet iedereen altijd in staat om uitgebreid een antwoord te geven op een vraag. Bijvoorbeeld in een crisissituatie (iemand die een verkeersongeluk heeft gehad, veel pijn heeft en nauwelijks kan praten, kun je natuurlijk beter niet te veel open vragen stellen). Een ander standaardvoorbeeld is bij de tandarts. Als jij met je mond wijd open ligt, dan heb je weinig behoefte aan open vragen. Een goede tandarts weet dit šŸ˜· .

Twee tips bij het stellen van ja-neevragen

Om je te te helpen bij het formuleren van leuke ja-neevragen zullen we hieronder een lijstje geven van onze favoriete ja-neevragen. Diverse bronnen hebben we hiertoe geraadpleegd, bijvoorbeeld onze eigen vraagkaarten, de vragenlijst van Pickwick met theezakjesvragen, social media, et cetera.

Voordat we de lijst met ja-neevragen geven, hebben we nog wel twee tips:
  1. Vergeet na het stellen van de ja-neevraag niet - indien nodig - door te vragen. Hoe je kunt doorvragen lees je hier.
  2. Wees je ervan bewust dat je ja-neevraag onbedoeld een dubbele vraag kan zijn. Dit gebeurt al snel. Indien iemand dubbele vragen stelt - zo kun je hier lezen - dan stelt iemand meerdere vragen tegelijkertijd.

Let op: het stellen van dubbele ja-neevragen hoeft niet altijd slecht te zijn. En of een ja-neevraag een dubbele vraag is, is afhankelijk van de context. Stel je voor dat je de volgende vraag stelt: "Heb jij Sven en Talitha nog gezien?". Wat zegt een "Nee" als antwoord dan precies? Heeft de ander dan Sven niet gezien, of heeft de ander Talitha niet gezien, of alle twee niet gezien?

Als dit niet uitmaakt, dan zou dit een goede ja-neevraag zijn. Indien het wel uitmaakt wie iemand precies heeft gezien dan was het beter geweest om geen dubbele vraag te stellen maar bijvoorbeeld twee vragen te stellen:

"Heb jij Sven nog gezien?" [ander geeft antwoord]
"En Talitha?"


Hoe kun je het beste zelf ja-neevragen bedenken?

Hieronder volgt een vragenlijst met voorbeelden van ja nee vragen. Hopelijk zitten er goede vragen voor jou en je gesprekspartner tussen. En de lijst is natuurlijk makkelijk uit te breiden. Er zijn twee methodes.

Methode 1.
Het is onze ervaring dat de volgende soorten ja-neevragen het meest voorkomend zijn. Om zelf ja-neevragen te bedenken, begin je met een categorie en bedenkt vervolgens de vraag:

  • Vragen naar de mening over een actueel thema (Ben je voor de doodstraf, een vorm van euthanasie, een verbod op mobieltjes op de fiets, ...).
  • Vragen naar de smaakvoorkeuren (Heb jij een favoriete film, artiest, tv-programma, gerecht, ...).
  • Vragen naar hobby´s (Houd je van koken, naar school gaan, werken, boeken lezen, naar de bioscoop gaan, uit eten gaan, ...).
  • Vragen naar hoe iemand is / zijn of haar verleden (Heb je wel eens iets illegaals gedaan, twee dates tegelijkertijd gehad, een leugentje voor bestwil verteld, ...).
 
Methode 2.
Een andere manier om zelf vragen te bedenken is door met een met werkwoord te beginnen en dan de vraag af te maken. De meeste vraagzinnen beginnen met:

  • Ben je (wel eens) ... ?
  • Geloof je (dat) ... ?
  • Heb je (wel eens) ... ?
  • Vind je ... leuk / stom / interessant / moreel juist?
  • Wil je (graag) ... ? 



De vragenlijst met 100 ja-neevragen

  1. Ben je bang in het donker?
  2. Ben je blij met je naam?
  3. Ben je een avondmens?
  4. Ben je een optimist?
  5. Ben je egoĆÆstisch?
  6. Ben je flexibel?
  7. Ben je gelukkig?
  8. Ben je geworden wat je wilde worden als kind?
  9. Ben je impulsief wat betreft je beslissingen?
  10. Ben je nieuwsgierig van aard?
  11. Ben je ooit naar de eerste hulp geweest?
  12. Ben je trots op jezelf?
  13. Ben je verslaafd aan je smartphone?
  14. Ben je voor de doodstraf?
  15. Ben je wel eens op een blind date geweest?
  16. Ben je weleens onbedoeld verliefd geworden?
  17. Bestaat eeuwige liefde?

Voorbeeldvraag: bestaat eeuwige liefde?
 
  1. Bewaar je goede herinneringen aan je eerste kus?
  2. Denk je dat er op een dag buitenaardse wezens landen?
  3. Denk jij dat mensen van nature goedaardig ijn?
  4. Geloof je dat er buitenaardse wezen bestaan?
  5. Geloof je in god?
  6. Geloof je in leven na de dood?
  7. Geloof je in liefde op het eerste gezicht?
  8. Geloof je in toeval?
  9. Had of heb je ook een celebrity crush?
  10. Had je vroeger een favoriete leraar?
  11. Heb je afgelopen week iets nieuws geleerd?
  12. Heb je bepaalde karaktereigenschappen van je ouders overgenomen?
  13. Heb je deze week nog een complimentje gegeven?
  14. Heb je een droomhuis?
  15. Heb je een favoriete maaltijd?
  16. Heb je een favoriete tv-programma?
  17. Heb je een heimelijk genoegen?
  18. Heb je een persoonlijke held?
  19. Heb je een rare eigenschap?
  20. Heb je een stopwoord?
  21. Heb je een tatoeage?
  22. Heb je een zwakte?
  23. Heb je jezelf wel eens opgezocht in Google?
  24. Heb je liever een jaar geen tv of een jaar geen snacks?
  25. Heb je liever je grootste vraag beantwoord of je grootste wens vervuld? 
  26. Heb je ooit bewust eens de vriendschap met iemand beƫindigd?
  27. Heb je ooit iets gedaan waarmee je in de problemen kwam?
  28. Heb je vaak dagdromen?
  29. Heb je wel eens een leugentje om bestwil verteld?
  30. Heb je wel eens een slechte recensie geschreven?
  31. Heb je wel eens gehuild van geluk?
  32. Heb je wel eens geschaamd?
  33. Heb je wel eens iemand geslagen?
  34. Huil je makkelijk in het bijzijn van anderen?
  35. Is er een emoji die op je lijkt?
  36. Is er een situatie denkbaar waarbij abortus toegestaan zou moeten zijn?
  37. Is er iemand naar wiens advies je altijd luistert?
  38. Is er iets dat je zo belangrijk vindt, dat je er je leven voor zou riskeren?
  39. Is het gras altijd groener aan de overkant?
  40. Is vriendschap genoeg reden om getrouwd te blijven?
  41. Is wereldvrede mogelijk?
  42. Kies je je vrienden uit?
  43. Kijk je veel naar mensen van het andere geslacht?
  44. Kijk je wel eens naar de natuur?
  45. Koop je vaak cadeautje of bloemen voor iemand anders?
  46. Kun je een beetje dansen?
  47. Kun je goed gekke bekken trekken?
  48. Kun je goed koken?
  49. Kun je goed tegen verveling?
  50. Kun je tegen alleen zijn?
  51. Lees je wel eens een boek?
  52. Maakt het voor je uit wat anderen van de vinden?
  53. Mediteer je wel eens?
  54. Moet het dragen van boerka's toegestaan zijn?
  55. Moet zwarte piet verboden worden?
  56. Neem je vaak het initiatief?
  57. Slaap je goed?
  58. Speel je online games?
  59. Sta je open voor verandering?
  60. Vier je graag je verjaardag?
  61. Vind je dat mensen een tweede kans verdienen?
  62. Vind je het leuk om voor anderen voor te lezen?
  63. Vind je privacy belangrijk?
  64. Voel jij je jonger dan je daadwerkelijk bent?
  65. Was je als kind gelukkig?
  66. Was je goed op school?
  67. Wil je altijd winnen?
  68. Wil je door anderen leuk of aardig gevonden worden?
  69. Word je makkelijk verliefd op iemand anders?
  70. Word je snel boos?
  71. Zijn er bedrijven of merken die je boycot?
  72. Zijn er dingen waartegen je praat?
  73. Zijn er zaken die mensen niet van je weten?
  74. Zing je soms onder de douche?
  75. Zou je gelukkig kunnen zijn zonder geld?
  76. Zou je graag beroemd willen zijn?
  77. Zou je iets uit het verleden willen goedmaken?
  78. Zou je in een ander land willen wonen?
  79. Zou je onzichtbaar willen kunnen worden?
  80. Zou je tien jaar korter willen leven in ruil om rijk te zijn?
  81. Zou je via euthanasie de dood tegemoet willen treden?
  82. Zou je voor Ć©Ć©n dag van het andere geslacht willen zijn?
  83. Zullen mensen jou na je dood herinneren? 

Veel vraagplezier!