Filosoof als ultieme vragensteller?

Sommige auteurs beschouwen filosofen als de ultieme, excellerende vragenstellers van kennis. Een goed filosoof, zo is hun stelling, verstaat de kunst van vragen stellen. Filosofie betekent immers de liefde voor wijsheid, de behoefte je niet te vergissen. Een liefde / behoefte waaraan je geen inhoud kunt geven zonder vragen te stellen.

Maar als filosofen zich kenmerken met een liefde voor wijsheid dan heeft dit wel als merkwaardig gevolg - zo stelde de in 2015 overleden oud-Denker des Vaderlands René Gude - dat we misschien allemaal filosofen zijn [1]. Want wie wil zich nu vergissen? [2] Bijvoorbeeld in het werk? Vergissen bij het toewijzen van een vordering, het gelijk geven aan een collega, het opstellen van een offerte, het aankopen van een product, het houden van toezicht op het werk van anderen, het opstellen van een beoordeling, ... et cetera. Weinig mensen zullen vinden dat je in je werk je mag vergissen.

 
Toch zullen weinig beroepsbeoefenaren zichzelf als filosoof zien. Het grootste verschil lijkt te zijn dat in tegenstelling tot de beroepspraktijk een filosoof niet gebonden is aan een bepaalde waarheid. Binnen een bepaalde beroepspraktijk worden vaak om praktische redenen bepaalde zaken voor waar gezien (bepaalde kennis wordt aanvaard) terwijl de filosoof dit altijd - op een meer fundamenteel niveau - ter discussie zal willen blijven stellen.

Zo zullen beroepsbeoefenaren die werkzaam zijn binnen het recht niet uitgaan van een gedetermineerde wereld: een wereld waarin alles al vaststaat en voorspelbaar is. Voor een filosoof is dit echter nog niet eens zo zeker. Aan de andere kant: stel er is sluitend bewijs of een sluitende argumentatie dat de mens geen vrije wil heeft. Het zou dan wel vreemd zijn als we hier binnen het recht geen rekening mee gingen houden. Al zal er dan vast weer een filosoof langskomen die dit sluitende bewijs of deze argumentatie ter discussie stelt.

Hiermee verschilt de kritische gerichtheid van de filosoof met name in de praktijk van die van een beroepsbeoefenaar. De vragen die de filosoof stelt, zijn fundamenteler van aard. Waarbij de antwoorden minder belangrijk zijn. Of zoals Dr. Bob Zunjic het verwoordt:

"Philosophy pursues questions rather than answers. The responsibility of philosophy is not so much to answer our questions as to question given answers. It is not an exaggeration to say that a philosopher is someone who can make a riddle out of any answer. A true philosopher is not bound by any particular "truths" that set limits to his/her urge to continue asking questions. Hence philosophy cannot be defined with recourse to some accepted tenets, beliefs and established class of propositions."

__________

[1]

Overgenomen van René Gude. Zie Gude, R. en D. Rovers, Kleine geschiedenis van de filosofie,  Veen media, 2010 (college 1).

[2]

Zo ook Aristoteles in Boek 1 van de Metafysica: "All men by nature desire to know".