De vraag van ...

Matthijs van Nieuwkerk

januari 02, 2021

Traditiegetrouw wordt een jaar door veel tijdschriften, zenders en sites afgesloten met lijstjes. Wat was het mooiste tv-moment van het jaar? Wat was het sportmoment van het jaar? Wie had het beste interview? Wat zijn de beste vragen van het jaar? Dit leidt ons tot direct tot een vraag van de lijstjesman bij uitstek: Matthijs van Nieuwkerk. 

De vraag van Matthijs van Nieuwkerk
Still uit NTR / Top2000 a gogo (d.d. 31 december 2020)


Matthijs van Nieuwkerk
Televisiepresentator¹


Wie is de beste ...?



Toelichting


"Voor je het weet, raak je het zicht op wat echt telt in de wereld kwijt. Lijstjes helpen. Een top 5 bedenken en dus ook een winnaar aanwijzen, zorgt voor bakens in een woelige zee. " (Trouw / Matthijs van Nieuwkerk, 19 december 2020)
 
Volgers van het programma Top2000 a gogo, zullen weten dat Matthijs van Nieuwkerk een liefhebber is van lijstjes. Ieder jaar vraagt hij veelvuldig naar wie of wat de beste is ... Wie is de beste gitarist ooit? Wat is de beste LP? Wat is het beste nummer van afgelopen jaar? Of wat hij de kampioensvraag noemt: wat is het beste nummer ooit gemaakt? Nu zou hij zichzelf - zo stelt hij in De Volkskrant in 1999 - geen lijstjesmaniak noemen, maar een hobby is het in ieder geval wel: vragen naar wie of wat de beste is in ... 

Analyse van de vraag

De vraag Wie / wat is de beste... ? is ook wel een interessante vraag. Als je de vraag goed bestudeert, dan zie je namelijk dat de vragensteller meerdere vragen stelt.
 
Neem de vraag "Wie is de beste gitarist?"
 
Om deze vraag goed te beantwoorden, moet je natuurlijk eerst weten wat je precies verstaat onder een gitarist. Afhankelijk daarvan zullen bepaalde muzikanten wel hieronder vallen en andere niet. Nu lijkt dit hier nog vrij overzichtelijk. Je kunt nog discussiëren of het hier enkel gaat om elektrische gitaren of ook om akoestische gitaren, je zou de vraag kunnen stellen in hoeverre basgitaristen hieronder vallen en misschien kun je nog de vraag stellen over welke periode dit dan moet gaan (of regio: alleen Nederlandse, Europese, ...), maar dan houdt het wel op. 

Maar vergis je niet en blijf kritisch. Bij een vraag: "Wie is de beste sporter?" wordt het al een stuk lastiger. Welke sporten ga je allemaal meenemen?

Vervolgens veronderstelt de vraag naar wie de beste is, dat de persoon aan wie de vraag wordt gesteld. weet welke gevallen of personen hier allemaal onder vallen. In ons geval: welke gitaristen er allemaal zijn of zijn geweest. Dit maakt deze vraag ook een kennisvraag. Iemand die geen kennis heeft van gitaristen zal - wanneer er doorgevraagd wordt - al snel door de mand vallen.
 
Tot slot - en misschien wel het belangrijkste - is het natuurlijk maar de vraag wat iemand dan de beste maakt. Als je hier geen criteria voor hebt, of meer algemeen geen beeld bij hebt, dan is deze vraag ook niet te beantwoorden. Laat staan dat je vijf voorbeelden in volgorde kunt zetten. Dat je bijvoorbeeld een lijstje kunt maken van de vijf beste zangers. Dan moet je wel kunnen uitleggen wat de ene zanger beter maakt dan de andere zanger.
 

Waarom vragen naar de beste?

Maar waarom zou je nu de vraag stellen wie de beste is? Of wie - in volgorde - de vijf besten zijn?

De eerste reden is omdat de uitkomst wel iets zegt. Ook Van Nieuwkerk geeft aan dat hij fan is van lijstjes omdat er niet zelden ook wel wat zinnigs in staat. Het is zoals Erik de Zwart stelt dat als je ziet dat hetzelfde popnummer op de eerste plaats staat van verschillende lijstjes, dat dit wel opvallend is en wel iets zegt.

Ten tweede geeft een lijstje - als uitkomst van de vraag naar wie de beste is - ons overzicht. Of sterker nog: misschien geeft het ons wel veiligheid. Er komt veel informatie op ons af en een lijstje geeft overzicht. Van Nieuwkerk in De Trouw: "Het zorgt voor bakens in een woelige zee. Je weet waar je staat in het leven." 

Ten derde is de vraag naar de beste een prima startvraag voor een interessant gesprek. Misschien om te praten over het begrip (als verzameling) dat wordt gebruikt (in ons geval wat verstaat iemand onder een gitarist) of om te bespreken welke voorbeelden (van gitaristen) iemand allemaal in gedachten had, maar misschien wel met name wat dan iets het beste (of mooiste, slechtste, rijkste, et cetera) maakt.


Waarom vind je dit nu het beste nummer ooit? Is dit om de tekst? Om de opbouw van het nummer? Om de instrumenten? Om de videoclip die je erbij denkt? Om een persoonlijke ervaring die je associeert met het nummer? Of om nog een andere reden?

De vraag naar de beste .... biedt dus minstens drie mogelijkheden om op door te vragen. Dit maakt het vragen naar wie of wat de beste is meteen ook een geschikte startvraag (voor een een goed gesprek). Iets wat Van Nieuwkerk ook natuurlijk doet.