De coronacrisis: een overzicht van ethische dilemma's

Toen we begin 2020 te maken kregen met het coronavirus hadden we niet kunnen indenken hoeveel vragen en morele dilemma's dit zou oproepen. Om voor later - bijvoorbeeld bij nieuwe uitbraken - inzicht te hebben in de mogelijke dilemma's vind je hieronder een overzicht van veel vragen waar mensen tegenaan liepen. In goede tijden misschien ondenkbaar, maar tijdens een pandemie relevanter dan ooit.

Eerste versie op 01-06-2021
Laatst bijgewerkt op 09-06-2021

Hieronder vind je een vragenlijst met veel ethische dilemma's en vragen die werden gesteld tijdens de COVID-19 crisis. Natuurlijk hoeven het niet voor iedereen dilemma's te zijn geweest, maar gesteld werden ze zeker. Sommige dilemma's zijn hierbij meer maatschappelijk van aard, andere meer persoonlijk.

Soms zul je in deze lijst ook vraagstukken vinden die je mogelijk niet eens als dilemma zult kwalificeren. En bijvoorbeeld eerder een valse dilemma noemen. Dat kan. Omdat het echter (mogelijk) vragen waren die sommige mensen zich stelden, hebben ik ze wel opgenomen in de lijst. De lijst is hierbij niet gesorteerd.

Ik gebruik in onderstaande vragen zowel moeten, mogen, willen, zullen, als soms ook kunnen. In sommige gevallen zijn deze werkwoorden inwisselbaar (al zie je dan soms wel betekenisverschil qua vraag ontstaan).

Aanvullingen zijn trouwens altijd welkom (bijvoorbeeld via Twitter): welke vragen stelde jij jezelf tijdens deze crisis of welke vragen heb jij gehoord?

Morele dilemma's tijdens de coronacrisis

Moet ik me laten vaccineren?
Moeten we geen keuzevrijheid hebben waarmee we ons laten vaccineren?
Moeten we bij vaccinatie voorrang geven aan bepaalde groepen en op basis waarvan?
Verdienen alle ondernemingen economische steun?
Welke sectoren moeten als eerste weer open?
Zal ik een mondkapje dragen?
Moet ik een ander wijzen op dat hij het mondkapje verkeerd draagt?
Moet ik een ander erop wijzen dat hij geen mondkapje draagt?
Moet ik me houden aan de 1,5-meter-regel bij familie, vrienden e.d.?
Moet ik demonstreren voor iets wat ik belangrijk vind?
Zal ik wel naar de tandarts gaan?
Wanneer zal ik weer naar de kapper gaan?
Is het nodig dat ik nu naar de winkel ga?
Moet ik mijn kinderen gewoon laten werken (bijvoorbeeld als vakkenvuller in een supermarkt)?
Moet ik minder (goed) gaan werken nu ik ook thuisonderwijs moet geven?
Ik vind het thuisonderwijs van mijn kinderen slecht, maar zie wel dat de meester zijn stinkende best doet: moet ik hiervan iets zeggen?
Moet ik mijn kinderen laten vaccineren?
Moet ik mijn kinderen wel een reguliere test laten afnemen (waarbij het wattenstaafje vrij ver in de neus gaat)?
Mag ik mijn kinderen het bezoek aan of van opa en oma ontzeggen?
Kan ik mijn kinderen wel laten spelen met vriendjes of vriendinnetjes?
Moet ik mijn kinderen wel toestaan om te logeren of logeetjes uitnodigen?
Moet ik mijn bezoek wijzen op de avondklok en dit mogelijk zelfs handhaven?
Kan ik vrienden vragen om hun handen te wassen als ze komen?
Mag ik mijn ouders vragen om het raam open te zetten voor betere ventilatie?
Ik heb geen zin in corona-ziekteverslagen van collega's: mag / moet ik ze dit zeggen?
Mijn werkgever wil dat ik op het werk kom, maar de overheid wil dat ik thuiswerk (en dat kan eigenlijk ook wel): wat moet ik doen?
Mag ik familieleden, vrienden of collega's vragen of ze gevaccineerd zijn?
Zal ik doorgeven aan het RIVM, mijn huisarts, mijn werkgever dat ik wel / niet gevaccineerd ben?
Ik zie dat collega's zich niet aan de regels houden; moet ik iets hiervan zeggen?
De overheid vindt dat ik weer aan het werk kan (als leerkracht), maar ik vind van niet: wat moet ik doen?
Moeten we coronamaatregelen opleggen aan mensen die dit niet zullen begrijpen (lijden aan dementie) of zelfs agressief hiervan worden?
Moet ik al een plek op de camping reserveren?
Zal ik naar het buitenland op vakantie gaan?
Zal ik de wereldreis of stage in het buitenland uitstellen?
Zal ik de Coronamelder (app) installeren?
Ik krijg het berichtje dat iemand in mijn omgeving besmet is: zal ik in quarantaine gaan?
Ik voel me wat snotterig: laat ik me testen?
Mijn kind voelt zich wat snotterig: moet ik hem of haar naar school laten gaan?
Wat zal ik doen met de feestdagen: kan ik wel of niet familie of vrienden uitnodigen?
Zal ik proefpersoon worden voor een nieuw medicijn of vaccinatie?
Mag ik als werkgever vragen om een coronapaspoort of vaccinatiebewijs?
Zal ik klanten weigeren als zij zich niet houden aan de maatregelen?
Moet ik op social media blijven nu je merkt dat bepaalde platforms / accounts veel eenzijdige informatie / fake news verspreiden?
Zal ik gewoon naar de kerk gaan ondanks dat dit in strijd is met de oproep / maatregelen van de overheid?
Moet ik me houden aan maatregelen waarvan ik het nut betwijfel?
Moet ik me houden aan maatregelen als ik zie dat ministers zich ook hieraan soms niet houden?
In hoeverre is het juist als ik geld verdien aan de virusangsten van anderen?
Moet je verkiezingen altijd door laten gaan (en onder welke voorwaarden en met welke alternatieve aanpakken)?
Moet ik (weer) aan de slag in de zorg?
Iemand heeft zorg nodig, maar kan ik wel dichtbij komen in verband met corona?
In hoeverre is het ok als ik mijn gezin wat minder moet zien nu ik een belangrijkste rol heb bij bestrijding van het virus?
Zal ik met het Openbaar Vervoer gaan of nu toch even iets vaker met de auto?
Moet de nieuwsmedia evenveel aandacht geeft aan de diverse geluiden die er zijn (wappies, ontkenners)?
Kunnen wij als nieuwsmedia wel steeds dezelfde deskundige uitnodigen?
In hoeverre is het juist dat bepaalde landen voorrang hebben bij de inkoop van medicijnen en vaccinaties (en veel derdewereldlanden bijvoorbeeld niet)?
Moet ik toestaan dat vaccinaties die hier gemaakt zijn geëxporteerd worden?
Hoeveel hamsteren van spullen is gerechtvaardigd ten opzichte van anderen die niets hebben of dit niet kunnen (of bijvoorbeeld pas later dit kunnen omdat ze overdag in de zorg werken)?
Ga ik buiten de deur naar het toilet of houd ik dit - op het ongezonde af - nog op of doe ik dit in de natuur?
Moet ik mijn levensstijl aanpassen?
Ga ik extra vitaminen slikken?
Blijf ik lid van mijn (sport)vereniging terwijl ik hier toch niet naartoe kan?
Mijn collega / Iemand uit mijn team wil niet omgaan met collega's of klanten die gevaccineerd zijn (omdat hij denkt dat ze hem kunnen schaden): moet ik hem hierop aanspreken, ontslaan, ... ?