Filosofie
Moerasvragen
Al eerder hebben we geschreven dat filosofen misschien wel de ultieme vragenstellers zijn. Ook Winkelaar - in het boek Bouwstenen voor filosofie [1] - betoogt dit. Filosofen zijn gericht op het stellen van vragen. Niet enkele gewone vragen maar ook op filosofische vragen.
Filosofische vragen verschillen echter - zo schrijft Winkelaar - op meerdere manieren van gewone vragen. Een verschil is de complexiteit van filosofische vragen. Gewone vragen zijn vragen als "Ben ik zwanger? Wie is mijn vader? Is deze ziekte dodelijk?". Ondanks dat dit ook al zeer lastige vragen kunnen, in de zin dat ze niet gemakkelijk te beantwoorden zijn, zijn filosofische vragen nog lastiger te beantwoorden. Neem een vraag als "Wat is tijd?"; deze vraag is niet zomaar te beantwoorden. Het is een complexe vraag.
 |
Filosofische vragen verschillen echter - zo schrijft Winkelaar - op meerdere manieren van gewone vragen. Een verschil is de complexiteit van filosofische vragen. Gewone vragen zijn vragen als "Ben ik zwanger? Wie is mijn vader? Is deze ziekte dodelijk?". Ondanks dat dit ook al zeer lastige vragen kunnen, in de zin dat ze niet gemakkelijk te beantwoorden zijn, zijn filosofische vragen nog lastiger te beantwoorden. Neem een vraag als "Wat is tijd?"; deze vraag is niet zomaar te beantwoorden. Het is een complexe vraag.
Moerasvragen
Maar, zo stelt Winkelaar, moet je filosofische vragen niet verwarren met zogenaamde moerasvragen."Moerasvragen zijn vragen waarin je gemakkelijk ten onder kunt gaan. Het zijn vragen waar de ene vraag tientallen andere vragen oproept of tientallen antwoorden veronderstelt. Waar het zelfs onduidelijk kan zijn wat de kernvraag of hoofdvraag is."
Wat interessant is dat Winkelaar hiermee lijkt te veronderstellen dat er op veel gewone vragen en filosofische vragen wel een antwoord te vinden is. En dat je niet aan deze vragen - qua complexiteit - ten onder kunt gaan.
De vraag is natuurlijk of dit zo is.
Helaas geeft Winkelaar zelf geen antwoord op deze vraag. Winkelaar zelf draagt geen argumentatie aan waarom gewone vragen en filosofische vragen geen moerasvragen zouden zijn. Sterker, je zou hem ook kunnen omdraaien. Indien gewone en filosofische vragen geen moerasvragen zijn, wat zijn dan voorbeelden van wat wel moerasvragen zijn? Hij geeft ze helaas niet.
Vraagtip
Ondanks dat het idee van moerasvragen aardig bedacht is, denk ik dat het begrip weinig zegt. Zelfs de meeste gewone vragen kunnen allerlei vragen oproepen - ook de meer filosofische vragen - en een gevoel van in een moeras te zitten tot gevolg hebben.
Noemt iemand jouw vraag een moerasvraag? Ik zou doorvragen. Het is misschien enkel een frame om te laten doorklinken dat de materie lastig is. Maar kun je dat de vraag verwijten? Is dat de echte / juiste reden om het gesprek te stoppen?
Ondanks dat het idee van moerasvragen aardig bedacht is, denk ik dat het begrip weinig zegt. Zelfs de meeste gewone vragen kunnen allerlei vragen oproepen - ook de meer filosofische vragen - en een gevoel van in een moeras te zitten tot gevolg hebben.
Noemt iemand jouw vraag een moerasvraag? Ik zou doorvragen. Het is misschien enkel een frame om te laten doorklinken dat de materie lastig is. Maar kun je dat de vraag verwijten? Is dat de echte / juiste reden om het gesprek te stoppen?
Winkelaar: "Vragen geven sturing aan antwoorden; ze beïnvloeden de antwoorden en bepalen voor een belangrijk deel de antwoorden." (p. 13)
__________
[1]
Winkelaar, P., Bouwstenen voor filosofie, Uitgeverij SWP (2001), bladzijde 13 en verder.
